Çocuklar için ekran başında kalma süresi ne kadar olmalı? Ekran süresinin gelişim üzerinde nasıl bir etkisi var? Bu makalede, ekranların büyüyen çocukların beyinleri üzerindeki etkisini inceleyeceğiz.
Çocuklarda Ekran Kullanımı
Şimdiki nesil, çok erken yaşlardan itibaren ekran kullanarak büyüdü. Çoğu çocuk, zamanlarını durmaksızın kaydırarak, mesajlaşarak ve telefonlarına dalmış olarak, ayrıca okul çalışmaları için bilgisayar kullanarak ve akşamları TV izleyerek geçirmekte.
Son zamanlarda 14 yaşın altındaki çocuklarla yapılan bir anket, telefonlarında günde ortalama üç saat 20 dakika harcadıklarını ortaya çıkardı, bu süre ebeveynleriyle konuşarak geçirdikleri sürenin iki katı.
Ekran Kullanımı Beyin Gelişimini Etkiler
Devam eden bir çalışma, ekranların çocukların gelişen beyinleri üzerindeki etkilerini araştırıyor. Dokuz ile on yaşları arasındaki 11.000’den fazla çocuğu takip ederek, ekranların beyinlerin fiziksel gelişimi ve duygusal sağlık üzerindeki etkilerini inceliyor.
Çalışmanın ara sonuçları, MRI taramalarının günde yedi saatten fazla ekran kullanan çocukların beyinlerinde önemli farklılıklar gösterdiğini ortaya koydu.
Spesifik olarak, ekranlara bakarak çok zaman harcayan çocuklar, beynin kıvrımlı en dış alanı olan kortekste erken incelme yaşadı. Korteks, farklı türde duyusal bilgileri işler. Çocukların beyinleri, çok daha büyük yaşlarda beklenebilecek değişiklikler gösterdi. Bunların tüm sonuçları henüz net değil.
Günde iki saat kadar kısa bir ekran süresinin bile düşünme ve dil testlerinde daha düşük puanlara yol açtığı görülmüştür.
Ekran Kullanımı ve Duygular
Ekran süresi, depresyondaki artışla ilişkilendirilmiştir. Araştırmacılar, sosyal medya ekran süresini günde 30 dakikadan az bir süre ile sınırlayan öğrencilerin, üç hafta kadar kısa bir süre sonra önemli ölçüde daha az yalnız ve daha az depresyonda olduklarını keşfettiler. İlginç bir şekilde, ekran sürelerini kısıtlayan öğrenciler, endişelerini giderek azaltıyorlar.
Başka bir çalışma, sosyal medyada aktif olan ergenlerin beyinlerini taradı ve beynin ödül sisteminin aktive olduğunu ve beyin kimyasalı dopaminin serbest bırakıldığını buldu. Dopamin ödül ile ilişkilidir, bu yüzden ekran kullanımı bu kadar zevklidir. Yüksek dopamin seviyeleri bağımlılık davranışıyla ilişkilidir.
Ekranlar ve Öğrenme
Ekranlar çocuklar için yararlı bir öğrenme aracı olsa da, uzmanlar tarafından iki yaşın altındaki çocukların gerçek bir kişiyle etkileşime girdiklerinde olduğu gibi ekrandan öğrenmedikleri kabul edilmektedir. Keşiften öğrenirler ve uygulamalı sosyal etkileşime ihtiyaç duyarlar.
Küçük çocuklar öğrenmeyi dijital medyadan gerçek hayata aktarmakta güçlük çekiyor. Başka bir deyişle, inşaat tuğlaları ile oynamayı simüle eden bir ekran ve ardından gerçek tuğlalar verilirse, bunları nasıl kullanacaklarını baştan öğrenmeleri gerekir.
Küçük bir çalışmada, yeni yürümeye başlayan çocuklara üç oyuncak seçeneği sunuldu: plastik bir gitar, pasif olarak müzik notaları çalan bir iPad ve basıldığında ışık, renk ve ses yayan bir iPad. Çocuklar sorulduğunda interaktif iPad’i geri verme olasılıkları, diğer oyuncaklardan çok daha düşüktü. Çünkü bu cihazlar, belirli davranışları ödüllendirdikleri için küçük çocuklar için çok daha ilgi çekicidir.
Akşamları ekran kullanmak, şaşırtıcı olmayan bir şekilde, zayıf uyku ile bağlantılıdır. Bunun nedeni, uyanıklığı artıran mavi ışık yaymalarıdır. Bu konu özellikle uyku süresiyle ilgilidir çünkü araştırmalara göre ortalama bir çocuk uykuya dalmadan önce bir buçuk saatini ekrana bakarak geçirir.
Ekran Süresi Rehberi
Dünya Sağlık Örgütü, iki yaşın altındaki çocukların ekranda hiç vakit geçirmemesi gerektiğini, bunun yerine bir yetişkinle okuma ve hikaye anlatma ile meşgul olmaları gerektiğini öneren bir dizi ekran kullanım kılavuzu hazırladı. Çocukların beyinleri iki yaşından önce hızla gelişir, bu nedenle gelişim için kritik bir dönemdir ve ekranların bu süre zarfında daha büyük bir etkisi olabilir. Dört yaşına kadar olan çocuklar için yönergeler, günde bir saatten fazla ekran süresini önermemektedir.
Bununla birlikte, tüm ekran süreleri aynı değildir, ancak sürekli sosyal medyaya maruz kalmanın, TV izleme veya çevrimiçi ödev yapmanın beyin üzerinde farklı etkileri vardır.
Maalesef ekran süresinin etkisine ilişkin bilgimiz sınırlıdır ve bilgiler zamanla çocuklar büyüdükçe keşfedilecektir. Ekran süresi aynı zamanda hareketsizlik, daha az uyku ve dışarıda daha az vakit geçirmekle de bağlantılıdır ve bunların tümü sağlıklı beyin gelişimi üzerinde etkiye sahiptir, bu nedenle çocukların ekran süresinin sınırlı olması gerekmektedir.
Ayrıca bknz. sağlıklı beslenme nedir? https://kadin.com/saglikli-beslenme-nedir
Ayrıca bknz. duygusal yeme bozukluğu? https://klinikarezonans.com/duygusal-yeme-bozuklugu/